Energetika – alkogolsiz ichimlik hisoblanib, uning asosiy tarkibiy qismi kofeindan iborat. Energetik ichimlik dastlab 1960-yilda Yaponiyada paydo bo‘lgan. Yevropada energetik ichimliklar 1987-yildan boshlab sotila boshlangan. Bor-yo‘g‘i 10 yildan keyin esa AQShda sotila boshlagan. Bu ichimliklar qisqa vaqt ichida ta’sir qiladigan, shuningdek, konsentratsiya va samaradorlikni oshiradigan stimulyator (miyaga ta’sir etuvchi)lar sifatida sotilgan.
Ko‘p o‘tmay energetik ichimliklar yoshlar orasida keng ommalashib ketdi. Bu ichimlikni yoshlar, ko‘pincha spirtli ichimliklar bilan aralashtirib ichishadi.
Butunjahon Sog‘liqni saqlash tashkiloti energetik ichimliklar “sog‘liq uchun xavfli” ekanligini ta’kidlanmoqda. AQSh Pediatriya akademiyasi bunday ichimliklarni bolalar iste’mol qilishini taqiqlashni qo‘llab-quvvatlamoqda.
Ushbu bayonotlarga javoban, AQSh Alkogolsiz ichimliklar ishlab chiqaruvchilar assotsiatsiyasi alkagolsiz ichimliklar sog‘liq uchun hech qanday zarar yetkazmasligini ta’kidlamoqda, chunki ular boshqa mahsulotlarda ham mavjud bo‘lgan va o‘rganilgan yaxshi tarkibiy qismlardan iborat.
Kofeinga qo‘shimcha ravishda energetik ichimlik tarkibida aminokislotalar taurin, guarana, kelib chiqishi tabiiy bo‘lgan stimulyator, vitaminlar, shakar va L-karnitin bo‘lishi mumkin – yog‘lar erishini tezlashtiruvchi modda. Ushbu tarkibiy qismlarni o‘rgangan mutaxassislarning ta’kidlashicha, bunday moddalar bir vaqtning o‘zida kofein bilan birikishi ularning ta’sirini kuchaytiradi.
Texas universitetining sport tibbiyoti kardiologi Jon Xigginsning ma’lumot berishicha, energetik ichimliklar ba’zi odamlar uchun o‘ta xavfli bo‘lishi mumkin. Ular orasida 18 yoshgacha bo‘lgan yoshlar, homilador ayollar, kofeinga yuqori sezuvchanligi bo‘lgan odamlar va o‘z odatlariga ko‘ra kofeinni kamdan-kam ravishda iste’mol qiladiganlar kiradi. Bundan tashqari, diqqat etishmasligiga qarshi mo‘ljallangan dori-darmonlarni qabul qiladiganlar energetik ichimliklarni iste’mol qilmaganlari maqul.
Energetik ichimliklarni ko‘p miqdorda iste’mol qilish qanday oqibatlarga olib keladi?
400 mg kofein (to‘rt finjon qahvada mavjud bo‘lgan miqdor) sog‘lig‘ida muammolari bo‘lmagan kattalar uchun xavfsiz kundalik doza sifatida qabul qilingan. Ushbu miqdorni oshirib yuborish jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Kofein taurin va boshqa tarkibiy qismlar bilan o‘zaro ta’sirga kirishib yurakka jiddiy havf soladi. Yurak tez-tez ura boshlaydi, qon bosimi ko‘tariladi, stress gormonlarining ishlash tezligi oshadi va ba‘zi hollarda qon quyuqlashadi.
Tadqiqotchilarning ta’kidlashlaricha, energetik ichimliklar qahvaga qaraganda ancha xavflidir, chunki energetik ichimliklar tarkibida boshqa zararli moddalar ham bo‘ladi.
Yaqinda bir tadqiqot o‘tkazildi. Unda birinchi guruh ishtirokchilari faqat energetik ichimliklarni, ikkinchi guruhdagilar esa tarkibida faqat kofein (taurin, L – karnitin va boshqa moddalar bo‘lmagan) bo‘lgan ichimliklarni ichishgan. 18 nafar ishtirokchning qon bosimini kun davomida o‘lchab borishgan va yurak holatini kuzatishgan. Tadqiqotchilar yurak-qon tomir tizimida sezilarli darajadagi o‘zgarishlarni aniqlashga muvaffaq bo‘lishgan: 1-guruhdagilarning qon bosimi o‘sh zahoti ko‘tarilgan bo‘lsa, 2-guruhdagilarda bu ko‘rsatkich birdan oshmagan. Bu natija odamlarda 6 soat davomida saqlanib turgan.
Energetik ichimliklar qancha ko‘p ichilsa, shuncha ko‘p miqdordagi kafein tanaga singadi. Agar ichimlikning dozasi oshirib yuborilsa, uyqusizlik, tutqanoq, oshqazon og‘rig‘i kabi bezovtaliklar yuzaga keladi.
Olimlar energetik ichimliklarni iste’mol qiluvchi o‘smirlarni kuzatib, shunday xulosa qilishdi. Energetik ichimliklarni sevuvchilar salbiy hulq-atvorga ko‘proq moyil bo‘lib, tez-tez chekishadi, spirtli ichimliklar va giyohvand moddalarni qabul qilishadi.
Manba: Xabardor.uz
