Oxirgi yillarda "kompyuterga qaramlik", degan ibora tez-tez uchramoqda. Xitoy, AQSH va Evropaning ba'zi mamlakatlarida bu qaramlikni kasallik deb, davolab kelmoqdalar. 2015 yilning yoz kunlari bunday qaramlik tufayli maktab o'quvchisi kompyuter o'yinini o'ynash chog'ida vafot etgani e'lon qilindi.
Afsus, ba'zi ota-onalar mobil aloqa vositalari bolaga qattiq zarar keltirishi haqida o'ylamaydilar.
Quyidagi ma'lumotlar bilan tanishib chiqib, xulosa chiqarasiz.
Bolaning tili chiqmaguniga qadar unga telefon, kompyuter vositalarini berish mutlaqo mumkin emas. Kichikligidan ekranga qarashni odat qilgan bolaning tili kech chiqadi, gapirishda qiynaladi va atrofdagilar bilan muloqot qila olmaydi. Unda logopedik muammolar yuzaga keladi.
Bola asabiylashganda "ekran" bilan uni ovutmaslik muhim. Bunga u odatlanib, katta bo'lganida hayotda uchraydigan qiyinchiliklarga duch kelganida, o'z kuchi bilan ularga bardosh bermay, biron o'yinchoq(ichkilik, kompyuter o'yinlari, narkotik)dan malham izlaydi. Bola asabiylashib qiyinchilikni boshidan kechirayotgan payti unga onaning e'tibori talab etiladi, kompyuter yoki telefon ekrani emas. O'z vaqtini va sabrini qizg'ongan ona bolasiga telefon yoki kompyuter tutqazib qo'yadi. Shu yo'l bilan u bolaning hayotda kuchli bo'la olish, qiyinchiliklarni yengish qobiliyatiga qattiq zarba beradi.
Bolani hech qachon kompyuter o'yinlari rivojlantirmaydi. Gadjetlar yordamida bolani miyasini charxlamoqchi bo'lgan ota-onalar mutloq xato qiladilar. Bolani kichikligida muloqot, suhbat, qo'li bilan ushlash, his etish, eshitish, ko'rish kabi tuyg'ulari rivojlantiradi. Bola ekrandan ma'lumot olishni, o'yinlar orqali biron vazifa bajarishga o'rganib qolsa, u hayotga, jamiyatga moslashishi juda qiyin kechadi. Ekranda udddalay olgan vazifani hayotda umuman bajara olmaydi. Chunki u ekran bilan muloqot qilishga o'rganib qolgan. Undan tashqari Amerika pediatriya uyushmasining ta'kidlashicha, kompyuter o'yinlari va mobil gadjetlar orqali bolaning rivojlanish darajasi pasayadi.
Bolaning ekranga tikilib o'tirishi natijasida uning asablari buziladi. Bola o'zi sezmagan holda qattiq charchaydi, lekin ekrandan o'zini olib qocha olmaydi. Shunda unda asabiylik, zardalanish, g'ijinish va ba'zida agressiya ham rivojlanadi.
Kompyuter o'yin va gadjetlarga bo'glanib qolgan bola hayotdagi mashg'ulot va o'yinlarda o'zini yaxshi namoyon eta olmaydi. Uning reaksiyasi faqat ekrandagi vazifalarga bog'lanib qolgan bo'lgani uchun, hayotiy holatlarni uddasidan chiqa olmaydi. Shu qatorda sport bilan ham shug'ulanayotganda qiynaladi.
Ba'zi tadqiqotlar yaqin yillarda bolalar va o'smirlar orasida keng tarqalayotgan semizlik sababini ham mobil va kompyuter vositalaridan ko'rishmoqda. Bola ko'chada chopib o'ynashga, ekranga soatlab termulib o'tirishni afzal ko'ra boshlaydi. Natijada uning modda almashinuvi tizimi ishdan chiqadi va jaddal tarzda semizlik rivojlana boshlaydi.
