KORXONAMIZ QO‘SHILGAN QIYMAT SOLIG‘INI TO‘LASHGA MAJBURMI?
Assalomu alaykum. Mani savolim boridi. Bankdan kredit olgandik, kreditni o‘z vaqtida to‘lalmaganimiz uchun bank garovga quygan mulkni auksionga quydi. Auksionda mulk sotilmaganligi uchun bank usha kuchmas mulkni 10% arzon narxda MIBni qaroriga asosan balansiga oldi. Endi bu yerda nds solig‘ini kim tulaydi? Bankmi yoki korxonami?
JAVOB:
Soliq kodeksining 238- moddasiga asosan realizatsiya qilish joyi O‘zbekiston Respublikasi bo‘lgan tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qilish bo‘yicha aylanma qo‘shilgan qiymat solig‘ining soliq solish obyekti hisoblanadi. Soliq kodeksining 239- moddasiga asosan tovarga bo‘lgan mulk huquqini pullik asosda, shu jumladan tovarning qarz shartnomasi bo‘yicha o‘tkazish, tovarni bepul berish tovarlarni realizatsiya qilish bo‘yicha aylanma hisoblanadi.
Soliq kodeksining 242- moddasiga asosan Agar tovarni jo‘natish (berish) amalga oshirilmasa, tovarga bo‘lgan mulk huquqi xaridorga o‘tkazilgan kun tovarlarni realizatsiya qilish bo‘yicha aylanma amalga oshirilgan sanadir. Ko‘chmas mol-mulk realizatsiya qilingan taqdirda, ko‘chmas mol-mulkni boshqa shaxs tasarrufiga o‘tkazish to‘g‘risidagi shartnomaning taraflari tomonidan imzolangan qabul qilib olish-topshirish dalolatnomasi bo‘yicha xaridorga ko‘chmas mol-mulk berilgan sana aylanma amalga oshirilgan sana deb hisoblanadi. Soliq kodeksining 47-moddasiga asosan tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qilishda yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar, agar mazkur moddada boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, ushbu tovarlarni (xizmatlarni) sotib oluvchilarga hisobvaraq-fakturani taqdim etishi shart.
Hisobvaraq-faktura, qoida tariqasida, elektron hisobvaraq-fakturalarning axborot tizimida elektron shaklda rasmiylashtiriladi. Yuqoridagilarga asosan. Qarz evaziga tovarlar, yoki ko‘char va ko‘chmas mulk vakolatli organning qarori, sud qarori asosida yoki shartnoma shartlariga asosan qarz beruvchi tomonidan olib qo‘yilganda, olib qo‘yuvchiga qarzdor tomonidan hisobvaraq-faktura rasmiylashtirib berilishi shart. O‘z navbatida mulk egasi qo‘yshilgan qiymat solig‘i to‘lovchisi hisoblanadi. Korxonaning qarzi hisobiga ijro organi qaroriga asosan bank tomonidan garovga qo‘yilgan mulk qabul topshirish dalolatnomasiga asosan olib qo‘yilgan taqdirda, qabul-topshirish dalolatnomasi bilan birgalikda mulki olib qo‘yilgan qarz beruvchi bankka hisobvaraq-fakturani QQS bilan rasmiylashtirib berishi lozim.
Qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchisidan hisob varaq faktura rasmiylashtirilmasdan tovar va mol-mulkni olib qo‘yish va mulk huquqini boshqa shaxsga o‘tkazilishi, Soliq kodeksining 223-moddasiga asosan yashintirilgan daromad deb baholanadi va 20 foiz miqdorida moliyaviy jarima qzllanilgan holda, qo‘shilgan qiymat solig‘i va foyda solig‘i hisoblanib budjetga undirilishi ta’minlanadi.
