Hayz nima? Homiladorlikda hayz ko’rish mumkinmi?
Nima uchun odatiy talqindagi hayz va homiladorlik bir-biriga mos kelmasligini tushunish uchun, barchamizga maktabda anatomiyadan olingan boshlang’ich bilimlarni esga olish kifoya, ammo aksariyat ayollar allaqachon ularni foydasiz deb hisoblab, unutib yuborishgan.
Hayz nima?→
Bachadon uch qatlamdan iborat: tashqi shilliq qavat, silliq mushaklardan iborat o’rta qavat va ichki shilliq qavatdan iborat. Ushbu qatlamlarning har biri o’zining vazifasini bajaradi. Misol uchun, miometriy, mushaklar qatlami, homilani tashqi ta’sirlardan himoya qiladi, shuningdek, tug’ruq jarayonida faol ishtirok etadi va uning qisqarishlari chaqaloqni tashqariga itaradi.
Bachadonning eng harakatchan va o’zgaruvchan qatlami endometriy deyiladi. U hayz siklining birinchi yarmida o’sadi. Endometriy qalinlashuvining maqsadi yo’ldosh hosil bo’lgunga qadar homiladorlikni saqlab qolishdir. Shilliq qavatga urug’lantirilgan tuxum hujayraning implantatsiyasi sodir bo’ladi.
Hayz — bu homiladorlik boshlanmasa, endometriyning to’liq rad etilishi. Shilliq shikastlangan qon tomirlaridan chiqgan qon bilan birga tanadan chiqib ketadi va jarayon boshidan boshlanadi. Eng sodda mantiqiy hisob-kitoblar bizni tabiiy xulosaga olib keladi: homiladorlik davrida endometriyning to’liq rad etilishi homila tushishiga olib keladi, chunki endi birikkan homilalik tuxumni ham o’zi bilan olib ketadi.
Shunday qilib, «Homiladorlikda hayz kelishi mumkinmi?» va «Homiladorlik davrida hayz ko’rish qanday kechadi?» degan savollar hech qanday mazmunga ega emas, chunki ayol homilador bo’lganidan keyin hayz ko’rishi ilojsiz narsadir. Homiladorlik paytida qon ketish haqida gapirish ko’proq mantiqqa to’g’ri keladi va bu ko’pincha xavf belgisidir.
Homiladorlik davridagi hayz xavflimi?
Aksariyat hollarda, lekin, baxtga ko’ra, har doim emas. Albatta, homiladorlikning dastlabki bosqichlarda hayz doimo g’ayritabiiydir, lekin har doim ham ular onaning va bolaning sog’lig’iga tahdid solmaydi, ba’zi hollarda vaziyat mutlaqo xavfsizdir. Bir necha hafta davomida qon ketishining eng oddiy va eng xavfsiz sababi — homilalik tuxumning implantatsiya davri hisoblanadi. Ushbu jarayon qon tomirlariga shikast yetkazishi mumkin, demak qindan qon ajralishi mumkin. Biroq, ba’zan implantatsiya qon ketish shaklidagi alomatsiz ham o’tishi mumkin.
Homiladorlik paytida tanqis hayz organizmga zarar yetkazmaydigan boshqa hollarda ham sodir bo’lishi mumkin. Misol uchun, agar urug’lantirilgan tuxum hujayra shilliq qavatga hayz ko’rish boshlanishidan oldin birikishga ulgurmasa. Bu jarayon 7 kundan 15 kungacha davom etadi, shuning uchun uning kechikishi qayd qilinishi me’yoriy holat, ammo juda kam uchraydi. Ushbu bosqichda hech qanday gormonal o’zgarishlar sodir bo’lmaydi, demak, menstrual qon ketishi ham bekor qilinmaydi. Kechikish esa faqat keyingi siklda sodir bo’ladi. Bo’lishi kerak bo’lgan vaqtdan bir oy o’tib. Kamdan kam hollarda, bir vaqtning o’zida yoki deyarli bir vaqtning o’zida turli tuxumdonlarda 2 ta boshqa-boshqa tuxum hujayralar rivojlanadi. Agar ulardan biri urug’lantirilsa va ikkinchisi rad etilsa, unda hayz homiladorlik davrida ham sodir bo’ladi.
Homiladorlik paytida hayz ko’rishning yana bir sababi: turli gormonal kasalliklar. Misol uchun, progesteron yetishmovchiligi yoki erkaklar gormonlari — androgenlarning ko’pligi. Unisi ham, bunisi ham ma’lum bir vaqtga qadar homiladorlikni xavf ostiga qo’ymaydi, albatta agar aniq chegaralarni kesib o’tmasa. Murakkab vaziyatlarda asoratlar ham jiddiyroq bo’lishi mumkin. Yaxshiyamki, har ikkalasi ham gormonal dori-darmonlarni qabul qilish orqali osonlikcha tuzatiladi, lekin u o’z vaqtida shifokorga murojaat qilishni talab qiladi. Bu dori-darmonlarni o’zingiz mustaqil «belgilashingiz» xavflidir.
