Chuntirish qiyin, ammo Umar Hayyomdek falsafa dahosini quidagi sherini chuqur tahlil etib, mag'zini chaqsangiz balki nima demoqchiligimni chunasiz. Malunot uchun Hayyom may ichib, ilhomdan shunday durdona aforizmlar yozgan.
Bir qo'lda Qur'onu bittasida jom,
Ba'zida halolmiz, ba'zida harom,
Feruza gumbazli osmon ostida
Na chin musulmonmiz, na kofir tamom.
Men keldimu, dunyo ko'rdimi foyda?
Ketsam martabasi osharmi? Qayda!
Hech kim tushuntirib bera olmadi:
Kelishim - ketishim sababi qayda.
Dedim, endi mayi gulgun ichmayman,
May tok qoni, men xun ichmayman,
Keksa aqlim aytdi: Shu gaping rostmi?
Dedim: hazillashdim, nechun ichmayman!
Sen bo'lsang-u, men bo'lsam-u, may bo'lsa,
O'rtada bir qizil gul ham nay bo'lsa,
Nayni chalib navo qilsang nozanin
Jon bermoqqa yurakkinam shay bo'lsa.
O'ylama pulsizu nochor ichmayman,
Rasvolikdin qilib yo or ichmayman,
Men mayni dilxushlik uchun ichardim
Bu kun-chi, qalbim-da sen bor ichmayman!
May ichsang, oqilu dono bilan ich,
Yoki bir gul yuzli zebo bilan ich.
Oz-oz ich, goh-goh ich ham yashirin ich,
Ezma, rasvo bo'lma, hayo bilan ich.
Tong chog'ida turgil, nozanin go'zal,
Maydalab ichaylik, rubbobingni chal,
Dunyoda bor odam uzoq turmaydi,
Ketganlari qaytib kelmas hech mahal.
Mastni ta'na qilma, ichmasang sog'ar,
G'iybat - doston qilma, bo'lma hiylagar
Kekkaya ko'rma hech may ichmayman deb,
Sening qilmishlaring bundan beshbattar.
May ichsa gado ham sulton bo'ladi,
Tulki ichsa, sheri g'oron bo'ladi,
Yosh ichsa keksalik sharafin quchar,
Keksa ichsa yoshu chaqqon bo'ladi.
Ichkilik kekkaygan boshni qilur xam
Maydan yechilmagan biror tugun kam.
Bir qultum may ichgan bo'lsaydi shayton,
Ming sajda qilardi odamga ul ham.
Biror kishi chiqib har zamon, mana Men, deydi,
Molu siymu zari bor chunon, mana Men, deydi.
Ishi rivoj topib turganda, bir kuni ajal,
Pistirmadan chiqib nogahon, mana, men deydi.
Kelolmagach qaytib ushbu olamga,
Qo'rqamen, yetmasmiz yoru hamdamga.
Bu damni g'animat hisob etaylik,
Balki yetolmasmiz hatto shu damga.
Jonimiz bu tanni tark etib ketar,
Ikki g'isht go'rimiz ko'zin berkitar,
Keyin boshqa go'rga g'isht qo'ymoq uchun,
Bizning tuproqlarni ezib loy etar.
Dilim bo'lgan edi bitta yorga zor,
U o'zga bir yerda g'amga giriftor.
Men undan o'zumga doru izlasam,
Netay, tabibimning o'zi ham bemor.
O'lik-tirik ishin tuzatkuvchisen,
Tarqoq koinotni kuzatkuvchisen,
Yomon bo'lsam hamki, sening bandangman,
Men nima ham qilay? Yaratguvchi – Sen!
Tinglang bu abadiy sado bo'ladi,
Gadoning dushmani gado bo'ladi,
Ikkisi bir-birin topishguncha to,
O'rtada bu dunyo ado bo'ladi.
Umidlar donasi xirmonda qolur,
Bog'u rog' na sanda, na manda qolur,
Siymu zar to'plama do'stlar-la yeb-ich,
Bo'lmasa, hammasi dushmanda qolur.
Kulol do'koniga tashladi nazar,
Ikki mingcha ko'za jim suhbat qurar:
— Qaysimiz sotuvchi, - dedi bir ko'za, —
Qaysimiz oluvchi, qani ko'zagar.
Bozorda bir kulol ko'rsatib hunar,
Bir bo'lak xom loyni tepib pishitar,
Loy ingrab aytadi: Hoy, sekinroq tep,
Men ham kulol edim, sendek, birodar.
